-Πειθαρχεῖν δεῖ Θεῷ μᾶλλον ἤ ἀνθρώποις

Ὅταν ἡ συνείδησή μου δὲν συνυπογράφει γιὰ αὐτὸ ποὺ οἱ ἄλλοι μοῦ λένε ὅτι “δὲν ἐνοχλεῖ κανέναν”, ὡστόσο ἀποφασίζω νὰ τὴν παρακάμψω, διασκεδάζοντας τοὺς φόβους της, τότε ἡ ξεκούραση τῆς ψυχῆς μου θὰ γίνει κάτι τὸ ἀνύπαρκτο! Ἡ εὐχαρίστηση τῆς ζωῆς ποὺ θὰ ἔχω διαλέξει θὰ εἶναι ῥηχὴ —δεῖγμα ὅτι δὲν “ἀπόκαμα” ἀκόμα ἀπὸ τὴν ῥηχότητα— καὶ θὰ γίνομαι σκληρὸς μὲ τὸν ἑαυτό μου! Αὐτὴ ἡ προδοσία τῆς βαθύτερης οὐσίας τοῦ “εἶναι μου”, τὸ ὁποῖο ΠΙΣΤΕΥΕΙ ΟΤΙ ΑΝΗΚΕΙ ΣΤΟ ΟΜΟΡΦΟ, θὰ εἶναι ἕνα εἶδος ἠθελημένης ὁμηρείας ἀπὸ τὴν ἀσχήμια, ποὺ θὰ μὲ ἔχει ζώσει ὁλόγυρα… Ὁ Χριστός, μὲ τὴν ἐντολὴ Του “ΟΥ ΨΕΥΔΟΜΑΡΤΗΡΗΣΕΙΣ κατὰ τοῦ πλησίον σου μαρτυρία ψευδή”, θέλει νὰ δίνουμε γιὰ τὸν πλησίον, μαρτυρία ἀληθή. Ἄν ἀκοῦμε τοὺς ἄλλους ποὺ λένε ὅτι ἡ ψευδομαρτυρία “δὲν ἐνοχλεῖ”, τότε ἡ ψευδαίσθηση θὰ ἔρχεται μὲ τὸ “χάπι” της, τὸ ψέμα ποὺ ἔχουμε “καταπιεῖ”. Ἄν ὅμως σεβόμαστε τὴν ἀλήθεια, δὲν θὰ τὴν ἀναζητᾶμε πρωτίστως μέσα μας, ὥστε νὰ μαρτυρᾶμε ὅσα ἀκοῦμε ἀπὸ τὴν συνείδησή μας; Εἶναι γεγονός, ὅτι ἐκείνη μὲ τέτοια πράγματα δὲν “παίζει”…

«Σπύρο, κλεῖσε σὲ παρακαλῶ τὸν θερμοσύφωνα. Ἐκτὸς κι ἄν θέλεις νὰ πλυθεῖς κι ἐσύ». Ἡ μάνα μου εἶναι στὸ σαλόνι μὲ τὸν πατέρα μου, καὶ προσέχουν τὸ “κουτὶ”! Συνήθως βλέπουν τὰ τηλεπαιχνίδια, ἀπὸ τὸ ἀπόγευμα, μετὰ τὶς σειρές, τὶς εἰδήσεις καὶ πάει ἔτσι ὥς τὸ βράδυ. Κυρίως ψάχνουν τὶς σπαρταριστὲς κωμωδίες, ἤ κάθε ὑπερθέαμα ποὺ θὰ πετύχουν!

«Ὄχι, θὰ φύγω σὲ λίγο, θὰ πάω δίπλα». Μπαίνοντας στὸ δωμάτιό μου γιὰ νὰ ἀλλάξω, τὸ σημεῖο ποὺ εἶχα ὑπογραμμίσει στὸ ἀνοιχτὸ βιβλίο μου, τῆς Ἱστορίας τῆς γ’ γυμνασίου, τράβηξε τὴν προσοχή μου: “Ὁ ὑπήκοος τοῦ μονάρχη μετατρέπεται μὲ τὴν γαλλικὴ ἐπανάσταση σὲ πολίτη, σὲ ἄτομο δηλαδὴ μὲ ἀξία σεβαστὴ, μὲ δικαιώματα ποὺ ἐγγυᾶται τὸ Σύνταγμα”. Ἤ στραβὸς εἶναι ὁ γιαλός, ἤ στραβὰ ἀρμενίζουμε, σκέφτηκα αὐθόρμητα, μὲ τὴν “ψευδομαρτυρία” τοῦ βιβλίου μου… Ὅποιος ἔχει μάτια βλέπει, ὅτι ὁ ἄνθρωπος σήμερα εὐτελίζεται παγκοσμίως καὶ παντιοτρόπως, ἀφοῦ ἀντιμετωπίζεται ὡς ἕνα “φτηνὸ ἀνταλλακτικό”! Γιὰ ποιό ἄτομο μὲ ἀξία σεβαστὴ μιλάει ἡ “ἐπιστήμη”; Ὁ συνομήλικος ξάδερφός μου —ποὺ μένει δίπλα— λέει ὅτι τὰ πράγματα εἶναι πολὺ ἁπλά: ἤ διαλέγουμε ἐλεύθερα κάτι ἀπὸ ἀγάπη, ἤ ἔχουμε διάφορες ἐπιθυμίες, ποὺ πιθανότατα νὰ μὴν πραγματοποιηθοῦν. Μεγαλώνοντας, ἔβλεπα τοὺς γονεῖς μου νὰ ἐπιθυμοῦν κάποια συγκεκριμένα πράγματα ποὺ… “ἐπιβάλλονταν” νὰ ἔχουν στὴν ἡλικία τους, γιὰ νὰ εἶναι “ἀποδεκτοί”! Τότε πῶς θεωροῦσαν ὅτι ἐπρόκειτο γιὰ “ἐπιθυμίες”; Παρατηρώντας ὅτι αὐτὰ ποὺ κάνουμε ἤ λέμε οἱ ἄνθρωποι, πολλὲς φορὲς δὲν ἀντιστοιχοῦν σὲ αὐτὰ ποὺ πιστεύουμε, βάλθηκα νὰ προσπαθῶ ὅσο μπορῶ, νὰ γίνω συνεπής μὲ τὴν συνείδησή μου. Ὅταν δὲν ὑπάρχει συνέπεια στὴν ζωή μας, προφανῶς ὑπάρχουν ψευδαισθήσεις! Ὅπως αὐτὸ ποὺ εἶχε πεῖ ὁ Μέγας Βασίλειος, ὅτι ὁ ἐγωισμὸς εἶναι ἕνα ζευγάρι ξυλοπόδαρα, ποὺ κάνουν τὸν ἄνθρωπο ψηλό, χωρὶς νὰ τὸν κάνουν μεγάλο… Μικρότερος ποὺ ἤμουν τρωγόμουν μέσα μου, ποὺ δὲν καταλάβαινα τοὺς γονεῖς μου. Κατέληξα ὅμως ὅτι ἀφοῦ σέβονται τὴν οἰκογένειά μας, αὐτὸ τοὺς ἔκανε στὰ μάτια μου σεβαστούς. Ὅταν φτάσω στὴν ἡλικία τους ὅμως, σὲ καμία περίπτωση δὲν θὰ ἤθελα νὰ τοὺς μοιάζω! Δὲν θὰ ἤθελα δηλαδὴ νὰ ζῶ μὲ ξυλοπόδαρα τοῦ τύπου: “γιὰ νὰ ἀλλάξω τὴν κακὴ εἰκόνα τοῦ ἑαυτοῦ μου, ἤ θὰ πάω γιὰ ἀγορές στὰ μαγαζιά”, ἤ θὰ ἀρχίσω νὰ πίνω… Αὐτὸ ποὺ μὲ στενοχωρεῖ μὲ τοὺς γονεῖς μου, εἶναι οἱ σειρές, οἱ ταινίες καὶ οἱ διαφημίσεις ποὺ παρακολουθοῦν στὴν τηλεκόλαση· στὴν ἀρχὴ οἱ ἠθοποιοὶ ὑποδύονται πρόσωπα ἰσορροπημένα, καὶ μετὰ ἀπὸ λίγο, μαθαίνω ὅτι κάνουν ἀνήθικες ἐπιλογές, ποὺ κατὰ τὴν γνώμη μου εἶναι ντροπὴ νὰ τὶς παρακολουθεῖ τὸ ἀντρόγυνο. Ἀναμασώντας στὸ κάθε σενάριο ὅτι ὁ ξεπεσμὸς τοῦ ἤθους εἶναι κάτι “φυσιολογικό”, προσβάλλεται ἡ ὑπόληψη τῆς ἑλληνικῆς οἰκογένειας, ἐξευτελίζεται, χλευάζεται… Ὁ ἔκλυτος βίος τῶν διαφόρων σκηνῶν ποὺ προσηλυτίζουν στὸ “ὄνειρο”, διανθίζεται μὲ “ἔξυπνες” ἀτάκες ἀπὸ “μοναδικὲς” προσωπικότητες, μέσα σὲ “ἀναπάντεχη” πλοκή. Οἱ γονεῖς μου ὄχι μόνο δὲν “πληγώνονται” ἀπὸ τὰ ἄνομα ποὺ βλέπουν, ὥστε νὰ πατήσουν ἀγανακτισμένοι, καὶ νὰ κλείσει ἡ τηλεκόλαση, ἀλλὰ τοὺς βλέπω ἱκανοποιημένους, ἤ ἀκόμα καὶ νὰ λύνονται ἀπὸ τὰ γέλια! Μπορεῖ νὰ παρακολουθοῦν μὲ προσοχή, ἀκόμα καὶ “ἐνδοοικογενειακὲς συμπεριφορές” ποὺ δὲν ἀντέχω νὰ σκεφτῶ ὅτι τὰ “ἀπόνερά τους” θὰ ἔφταναν μέσα στὴν τάξη μου…

Τώρα συνειδητοποιῶ ὅτι χιλιάδες οἰκογένειες Ἑλλήνων, παρακολουθοῦν καθημερινὰ τὸν “βασανισμὸ” τῆς ἑλληνικῆς οἰκογένειας, καὶ αὐτὸ εἶναι ἡ ψυχαγωγεία τους, δηλαδή ἡ… “ἀγωγὴ” τῆς ψυχῆς τους! Ὅμως, ὅταν “παγιδεύεται” κανεὶς στὸ “ὄνειρο” ΧΑΝΕΙ ΤΗΝ ΑΙΣΘΗΣΗ ΤΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ, καὶ μεγαλύτερη βαρβαρότητα ἀπὸ αὐτή, δεν ὑπάρχει! Ἡ “ἐλευθερία τοῦ σώματος” εἶναι ἀκριβῶς, ἡ γελοιοποίηση τῶν κανόνων, δηλαδὴ ἡ ἀταξία, ἡ ἐσωτερικὴ ἀκαταστασία, ἡ ἀτίμωση… Μέσα στὸ “ὄνειρο” δὲν ὑπάρχουν ὅρια στὸ πόσο μπορεῖ αὐτὸ νὰ σὲ φοβίσει, ἤ πόσο θὰ σὲ κάνει κι ἐσένα “σκιά”… Κανεὶς δὲν ζητάει εὐθύνες γιὰ τὸ παράλογο ποὺ “κυκλοφορεῖ” μέσα στὸ “ὄνειρο”, ἀλλὰ καὶ κανεὶς δὲν περιμένει ὅτι ἐκεῖ μέσα θὰ ἐλέγχει τὴν ζωή του! Πῶς μπορεῖς νὰ ἐπιβιώσεις ἀπὸ τὸ ποδοπάτημα, παρασυρόμενος πρὸς ὅπου πᾶνε τὰ δυσφημιστικὰ λάθη τῶν ἄλλων; Ἔξω ἀπὸ τὸ “ὄνειρο” τῆς τηλεκόλασης ἐγώ, δὲν μπορῶ νὰ καταλάβω τὸν λόγο ποὺ οἱ γονεῖς μου παρακολουθοῦν συστηματικὰ τὰ θεάματα, ποὺ βεβαιώνουν ὅτι ἡ συζυγικὴ πίστη δὲν ἐντάσσεται πλέον στὴν “λογικὴ” πλευρὰ τῆς ζωῆς… Γιατὶ δὲν νοιώθουν ὅτι ὅλα αὐτὰ ΠΡΟΣΒΑΛΛΟΥΝ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑ ΤΟΥΣ, ὅπως καὶ τὴν ἀξιοπρέπεια τῆς οἰκογένειάς τους; Ἀφοῦ ἡ τηλεκόλαση εἶναι σὰν νὰ “βεβαιώνει” τοὺς γονεῖς μου ὅτι μοιραία, σύντομα θὰ κάνουν κι ἐκείνοι ὅ,τι βλέπουν, ἀλλὰ “δὲν θὰ ἐνοχλεῖται κανένας”, γιατὶ δὲν ἔχουν τὴν εὐθιξία νὰ ποῦν, “τέτοια πράγματα ἐμᾶς δὲν μᾶς ἀρέσουν καὶ δὲν θέλουμε νὰ τὰ ξαναδοῦμε στὰ μάτια μας”; Γιατὶ δὲν ἀντιστέκονται στὴν ἠθελημένη ὁμηρεία τῆς ὑποτίμησης, καὶ ἀφήνουν τὶς ἀκαθαρσίες ἀπὸ τὸν “βασανισμὸ” τῆς οἰκογένειας, νὰ κατακάθονται πάνω στὸ πρόσωπό τους; Προσπαθώντας ἀπεγνωσμένα νὰ καταλάβω τὸν λόγο, ποὺ οἱ γονεῖς μου σφραγίζουν τὴν ζωή τους κάτω ἀπὸ τὴν νεφελοσκεπὴ τῆς ἁμαρτίας, ἔχω καταλήξει ὅτι δὲν ἀναγνωρίζουν τὰ δικά τους πρόσωπα ὡς “ξεχωριστὰ”, ἀπὸ τὰ πρόσωπα τῆς ὀθόνης, τὰ ὁποῖα δὲν ντρέπονται νὰ κουρελιάζουν, νὰ ταπεινώνουν, νὰ συκοφαντοῦν τὴν οἰκογένεια σχετικὰ μὲ τὸν ῥόλο της μέσα στὴν κοινωνία… Ὅταν διαπράττουμε κάτι ποὺ ἡ συνείδησή μας λέει ὅτι δὲν εἶναι σωστό, ὁ ἐγκέφαλος προσπαθεῖ νὰ κουκουλώσει τὴν φωνή της μὲ ῥηχὲς δικαιολογίες, ὅπως “δὲν ἔχουμε μὲ τί ἄλλο νὰ ἀσχοληθοῦμε”, “ἡ τηλεκόλαση εἶναι φτηνὴ διασκέδαση”, “θέλουμε ἁπλῶς νὰ σκοτώσουμε τὴν ὥρα μας”, κτλ. Καταπίνοντας καθημερινὰ τὸ ψέμα σὲ ἐξουθένωτικὲς δόσεις, οἱ δικαιολογίες “ὑποδέχονται” τὸν σκοπὸ τῶν ψευδαισθήσεων, νὰ θολώνουν τὰ ὅρια μεταξὺ ἀλήθειας καὶ ψέματος, ἤ μεταξὺ σημαντικοῦ καὶ ἀσήμαντου. Τότε τὸ ψέμα πετυχαίνει, ὁ ἄνθρωπος ΝΑ ΧΑΝΕΙ ΤΗΝ ΘΕΛΗΣΗ καὶ νὰ ΚΡΥΒΕΤΑΙ ἀπὸ τὴν ζωή! Δηλαδή, βλέπω μὲ πόνο ψυχῆς τοὺς γονεῖς μου νὰ ἀδιαφοροῦν γιὰ τὴν ζωή τους, ποὺ τὴν… βαρέθηκαν, ἐπειδὴ τὰ σημαντικὰ πράγματα κατάντησαν ἀνούσια! Ἀντιλαμβάνομαι ὅτι ἡ λάμψη ἀπὸ τὴν “ὀνειρώδη” ζωή, μὲ τὴν “παραμυθένια αἴγλη τοῦ… ἐγωισμοῦ”, τυφλώνει τὰ μάτια τους καὶ δὲν ἔχουν τὴν θέληση νὰ ἀρνηθοῦν τὰ ξυλοπόδαρα. Θέλοντας ἀπελπισμένα νὰ δοῦν τὴν “ἀκατανόητη” ζωή, μὲ παιχνιώδη διάθεση, ἐξαρτῶνται ἀπὸ τὸ “ὄνειρο” τῆς τηλεκόλασης, ποὺ προβάλλει τοὺς ἑαυτούς τους ὡς τέλειους, ὡς “ἀλάθητους”, καὶ θαμπωμένοι ὅπως εἶναι, περιμένουν ἀπὸ αὐτή τὴν… “σωτηρία τους”! Ὁπότε δυστυχῶς, κατέληξαν νὰ πιστεύουν καὶ ὅτι ἡ τηλεκόλαση διαθέτει τὸ… “ἀλάθητο”!

«Γιαγιά, ἀφοῦ ἡ συνείδησή μας λέει ξεκάθαρα ὅτι εἴμαστε σημαντικοί, γιατὶ οἱ ἄνθρωποι δὲν λέμε ἕνα ἡρωικὸ “ΟΧΙ” στὴν ἀδιάφορη καθημερινότητα, ἀλλὰ προδίδουμε τὸν ἑαυτό μας;». Ἡ γιαγιὰ τῆς Μανταλένας καὶ τοῦ Θεοτόκη δὲν εἶναι καὶ δική μου γιαγιά, ἀλλὰ τοὺς ἄκουγα ἀπὸ μικρὰ νὰ τὴν φωνάζουν γιαγιά, καὶ χαιρόμουν νὰ τὴν λέω κι ἐγὼ ἔτσι. Εὐτυχῶς, μὲ τὰ ξαδέρφια μου μεγαλώσαμε μαζί. Ἡ οἰκογένειά τους πίστευε ὅτι ἦταν χρέος της νὰ οἰκοδομήσει τὸν Χριστὸ μέσα στὴν ψυχὴ τῶν παιδιῶν της, καὶ νὰ τοὺς μάθει ἀπὸ νωρὶς ὅτι τὰ πάθη εἶναι φυσικὲς δυνάμεις ποὺ πρέπει νὰ ἐξαγνιστοῦν, τὶς ὁποῖες ὁ διάβολος “οἰκειοποιεῖται”, ἐνῶ δὲν ἔχει κανένα δικαίωμα.

«Σπύρο μου, ὁ νοῦς ποὺ ἑνώνεται μὲ τὸν Θεὸ καὶ παραμένει σὲ Αὐτὸν μὲ προσευχὴ καὶ ἀγάπη, γίνεται σοφὸς καὶ ἀγαθὸς καὶ φιλάνθρωπος καὶ ἐλεήμων καὶ μακρόθυμος, καὶ μὲ μία λέξη ἔχει πάνω του ὅλα τὰ θεῖα ἰδιώματα. Ὅταν ὅμως ἀπομακρύνεται ἀπὸ τὸν Θεό, ἤ γίνεται κτηνώδης καθώς γίνεται φιλήδονος, ἤ θηριώδης, μαχόμενος μὲ τοὺς ἀνθρώπους γιὰ τὰ ὑλικά!». Ἐδῶ καὶ πολλὰ χρόνια ἡ γιαγιὰ εἶναι κατάκοιτη καὶ ζητάω ἀπὸ τὰ ξαδέρφια μου, νὰ τὴν ἐπισκέπτομαι τακτικὰ στὸ δωμάτιό της —τὸ ὁποῖο δὲν διαθέτει “κουτί”. Ἡ γλυκομίλητη αὐτὴ γριούλα εἶναι μία ἀείροος πνευματικὴ πηγή, ποὺ ὁ ἀσύγκριτος “πλοῦτος της” εἶναι ἡ μυστικὴ παρουσία τῆς Παναγίας καὶ τῶν ἁγίων, μέσα στὴν ζωή της! Ἀπὸ μικρὸ παιδὶ ποὺ ἤμουν, μπαίνοντας στὸ δωμάτιο ἔνοιωθα τὴν εὐλογία τῆς προσευχῆς της, καὶ καταλάβαινα μετὰ τὰ νοήματα τῶν λέξεων, ὅπως ὅτι “Ἰησοῦς σημαίνει Λυτρωτής, Σωτήρας! Χριστὸς σημαίνει ὁ χρισμένος, εἶναι δηλαδὴ ὁ Βασιλιάς μας!”. Ἡ συγκίνησή της ὅταν μιλάει γιὰ τὸν Κύριο καὶ τὸ ἔλεός Του, εἶναι θεραπευτική! Κοντά της ἔμαθα μὲ τὸ βίωμα πὼς ὁ φόβος Θεοῦ ὑπάρχει, ἐπειδὴ ὁ Θεὸς μᾶς εἶναι “ὁρατός”! Ἀγάπη σημαίνει λύγισμα μπροστὰ στὴν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ! Σημαίνει κίνηση τῆς καρδιᾶς, πορεία δίπλα στὸν Κύριο! Μαζί Του ἡ ψυχὴ ἀναμορφώνεται, καὶ ἡ ὑπακοὴ γίνεται τὸ πιὸ λογικὸ πράγμα, τὸ πλέον ἀναγκαῖο! Ὅποτε ἐπέστρεφε ἀπὸ τὸ Ἅγιο Ὄρος ὁ θεῖος Κάλλιστος, ὁ πατέρας τῆς Μανταλένας καὶ τοῦ Θεοτόκη, τῆς μετέφερε ἕνα σωρὸ πληροφορίες καὶ περιγραφές, ποὺ τὴν “ἔτρεφαν” γιὰ ἡμέρες! «Ἀπὸ τὴν φύση του ὁ ἄνθρωπος αἰσθάνεται ὅτι ἐξαρτᾶται κι αὐτός, ὅπως ὅσα ἐμπεριέχονται στὸ σύμπαν, ἀπὸ ἕνα Ὕψιστο καὶ Παντοδύναμο Ὄν. Ἐκ φύσεως δηλαδὴ παιδί μου, βρίσκεται στὴν ψυχὴ κάθε ἀνθρώπου ἡ πίστη στὴν ὕπαρξη τοῦ Θεοῦ. Οἱ Ἀπόστολοι κήρυξαν τὸν Κύριο στὴν οἰκουμένη καὶ τὰ ἔθνη πίστεψαν, ἐξημερώθηκαν ἀπὸ τὴν ἀγάπη Του! Κρατώντας οἱ Χριστιανοὶ τὸν ἑαυτό τους μακριὰ ἀπὸ κάθε μολυσμό, ἡ ψυχή τους γνώρισε τὴν ἐλευθερία τῆς εὐσέβειας, καὶ τὰ πάθη δὲν μποροῦσαν νὰ τὴν ὑποτάξουν! Βεβαίως, ὅσοι δὲν θέλουν νὰ σχετίζονται καθόλου μὲ τὸν Θεό, ἔχουν πολὺ πόνο μέσα τους! Στὸν δέκατο τρίτο ψαλμὸ λέει, ὅτι μόνο ὁ ἄφρων εἶπε ὅτι δὲν ὑπάρχει Θεός. Ὅταν κάποιος ἐπικεντρώνεται στὴν ἀπόλαυση ἐπειδὴ γοητεύτηκε ἀπὸ τὴν ὕλη, τῆς παραδίνεται, μέχρι ποὺ γίνεται καὶ ὁ ἴδιος σκέτη… ὕλη! Γίνεται δηλαδὴ ἀνίκανος νὰ ἀγαπήσει καὶ νὰ χαρεῖ, ἀφοῦ ὁ ἐγωκεντρισμὸς τοῦ διδάσκει ἀνταγωνισμούς. Τότε ἡ διάνοιά του καταλαβαίνει, κρίνει καὶ ἐξετάζει, μόνο σύμφωνα μὲ ὅ,τι μπορεῖ νὰ ῥυθμίσει ἀπὸ μόνη της… Ἀδυνατεῖ δηλαδή, νὰ δεῖ ἐκεῖνα ποὺ τὴν ὑπερβαίνουν καὶ ξεπερνοῦν τὶς δυνατότητές της. Ὅταν ὁ εὐσεβὴς ἑλληνικὸς λαὸς ἦταν ὑπόδουλος στοὺς Τούρκους, ἡ ἀποστασία τῆς Εὐρώπης ἀπὸ τὸν Χριστό, καὶ οἱ σπουδὲς ὅσων προξενοῦν μονάχα ἔπαρση καὶ σκοτισμὸ στὰ μυαλὰ τῶν ματαιόδοξων ἀνθρώπων, μετέδωσαν παντοῦ τὸν διεφθαρμένο βίο. Ἐνῶ στοὺς προηγούμενους αἰῶνες εἶχαν βγάλει μεγάλους ἁγίους τῆς Ὀρθοδοξίας οἱ Φράγκοι, θέλοντας στοὺς ἑπόμενους καιροὺς νὰ “διώξουν” τὸν Θεὸ καὶ νὰ νομιμοποιήσουν τὴν ἄρνησή Του, ξεσηκώθηκαν γιὰ νὰ “ἀλλάξουν” τοὺς κανόνες τῆς ζωῆς καὶ ΕΞΙΔΑΝΙΚΕΥΣΑΝ ΤΗΝ ΑΝΗΘΙΚΟΤΗΤΑ! Γρήγορα ὁ ἀέρας ἀπὸ τὸν κόπρο τῆς ἀποχαλίνωσης ἦρθε καὶ στὸν τόπο μας, ἔχοντας ὡς ἀποτέλεσμα τὸν ἐσωτερικὸ διχασμό: ἡ καρδιά τοῦ Ἕλληνα νὰ εἶναι ἑλληνική, ἀλλὰ τὸ μυαλό του νὰ καθοδηγεῖται ἀπὸ τὴν Δύση· ἔκτοτε, ἔκανε “πρακτικὴ ἐξάσκηση” στὸ νὰ προδίδει τὸν ἑαυτό του… ».

Ὁ Θεοτόκης ἀντέδρασε. «Κι ὅμως, πειθαρχώντας στὸν Θεὸ καὶ ὄχι στοὺς ἀνθρώπους οἱ Μάρτυρες, ποὺ ἔχυσαν ποτάμι τὸ αἷμα τους, καταργοῦσαν τοὺς νόμους τῶν πολλῶν διωκτῶν τους! Μὲ τὴν ἐν Χριστῷ ἐλευθερία τους οἱ ἀσκητές, κατακτοῦσαν τὴν μέγιστη ἐξουσία νὰ ἐναντιώνονται στὴν ἴδια τὴν φύση τους! Κατόρθωναν νὰ καταστέλλουν τὴν πείνα, τὴν δίψα, ἤ τὴν φλόγα τῶν σαρκικῶν ἐπιθυμιῶν! Ὅλα αὐτὰ τὰ φωτεινὰ παραδείγματα ξεχάστηκαν ἔτσι ἁπλά, καὶ ἀκολούθησε ἡ ἀποστασία τῆς Εὐρώπης;».

Τὸ βλέμμα τῆς γιαγιᾶς ὅπως μᾶς κοίταξε καὶ τοὺς τρεῖς, ἔδειχνε τὸ νοιάξιμό της. «Ἡ συνέχεια τῆς Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας ἐπὶ Τουρκοκρατίας, ἦταν τὸ “Ρωμαίικο”. Ὀ Πατριάρχης Γρηγόριος ὁ Ε΄ καὶ ἡ Ἐθναρχία ἔκαναν ἀπεγνωσμένες προσπάθειες νὰ κρατήσουν τὸ Ἑλληνικὸ Γένος ἑνωμένο μὲ τὴν μακρόχρονη Παράδοσή του, καὶ νὰ τὸ προστατέψουν ἀπὸ τοὺς νοητοὺς λύκους!». Βλέποντας τὴν ἀπορία μου, διευκρίνισε. «Τὴν ‘Ρωμαίικη Ἐθναρχία ἀποτελοῦσαν τὰ τέσσερα ῥωμαίικα Πατριαρχεῖα. Ἡ δικαιοδοσία τους δὲν ἦταν μόνο πνευματικὴ ἀλλὰ καὶ διοικητική, ἐφόσον εἶχαν τὴν εὐθύνη γιὰ τὴν διαποίμανση καὶ τὴν προστασία ὅλων τῶν Ὀρθοδόξων πολιτῶν τῆς Νέας Ῥώμης, δηλαδὴ τῶν Ῥωμηῶν. Ἔτσι λοιπόν, ἡ βάση τῆς κρατικῆς ἑνότητας, καὶ τὸ κύριο στοιχεῖο νομιμότητας στὴν τουρκοκρατούμενη Ἑλλάδα, ἦταν ἡ πίστη τῶν Ἑλλήνων στὸν Χριστό!».

«Γιαγιά, στὸ σχολεῖο μαθαίνουμε ὅτι ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία γράφτηκε βιβλίο ποὺ καλοῦσε τοὺς πιστοὺς νὰ ἐπιδείξουν “νομιμοφροσύνη” στὶς Ὀθωμανικὲς ἀρχές, καὶ πὼς μετὰ ὁ Κοραὴς ἔγραφε ὑπέρ τῆς ἐλευθερίας τοῦ ἀνθρώπου· κατηγοροῦσε δηλαδὴ τοὺς ἐθελόδουλους καὶ τοὺς συντηριτικούς, ποὺ πολεμοῦσαν τὸν Διαφωτισμό!». Ἡ Μανταλένα ἦταν μεγαλύτερή μας.

«Παιδί μου, ὁ Ἀδαμάντιος Κοραὴς ἦταν Γάλλος πολίτης καὶ συνειδητὰ ἔκανε τὰ πάντα, γιὰ νὰ “ξεντύσει” τοὺς Ἕλληνες ἀπὸ τὴν βαθιὰ πίστη τους! Ὁ πατέρας σας μοῦ μιλάει συχνὰ γιὰ τὸν Διαφωτισμό· κυρίως ὅμως ἐπιμένει, ὅτι αὐτὴ ἡ ὀνομασία εἶναι παραπλανητική! Εἶπε ὅτι ἐξ ἀρχῆς ἡ συνθηματολογία του ἦταν ἀπατηλή, καὶ ἡ ἀπόδειξη σὲ αὐτὸ εἶναι οἱ δύο Παγκόσμιοι πόλεμοι, οἱ Γενοκτονίες καὶ τὰ φρικτὰ ἐγκλήματα ἀπὸ τοὺς δύο πρόσφατους Ὁλοκληρωτισμούς, ποὺ ἔγιναν ἀπὸ τοὺς ὑποστηρικτὲς αὐτοῦ τοῦ ἀποκαλούμενου… “διαφωτισμοῦ” τῆς Γαλλικῆς ἐπανάστασης! Ἐννοεῖται ὅτι καὶ τὰ θλιβερὰ ἀδιέξοδα ποὺ βιώνει ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος, εἶναι τὸ ἀποτέλεσμα τῆς ἀπάτης αὐτῶν τῶν συνθημάτων! Νὰ ξέρετε, ὅτι ὁ ἀκάθαρτος βίος κάνει βρόμικο καὶ τὸ μυαλό! Τὰ νέα ρεύματα ἀπὸ τὴν Εὐρώπη ποὺ ἄρχισαν νὰ εἰσβάλλουν στὴν ταλαιπωρημένη ‘Ρωμαίικη Ἀνατολή, ἔκαναν σφοδρὴ ἐπίθεση κατὰ τῆς Παράδοσή μας καὶ κατὰ τοῦ ἴδιου τοῦ κλῆρου μας, μὲ τὴν διαβολεμένη μανία τους! Ἡ Γαλλικὴ Ἐπανάσταση δὲν στρεφόταν μόνο κατὰ τοῦ παπισμοῦ, ποὺ θεωροῦσε ἐχθρό της, ἀλλὰ κυρίως κατὰ τῆς Ὀρθοδοξίας! Στὰ βιβλία καὶ τὰ ἔργα αὐτῶν τῶν ὑποστηρικτῶν, εἶναι σαφὴς ἡ πολεμική τους κατὰ τῆς Ἁγίας Τριάδος, καὶ ἡ πανθεϊστικὴ προτίμησή τους, τὴν ὁποία πολλοὶ Ἕλληνες συνέχεαν μὲ τὴν φράγκικη Χριστιανοσύνη! Ἡ ἄγνοια δηλαδὴ τῶν προγόνων μας πάνω στὰ στοιχεῖα τῆς ἀνόθευτης Ὀρθοδοξίας, γινόταν αἰτία γιὰ συνειδησιακὸ ἀφελληνισμό! Ὁ πονηρὸς ὄφις μὲ τὸ δέλεαρ τῆς ἐλευθερίας τῶν ὁρμῶν καὶ τῆς κακίας, ἐνέπνευσε στοὺς Φράγκους τὴν ἀλληλομαχία καὶ τὴν ἀναρχία, γιὰ νὰ πλανήσει μετὰ ὅλη τὴν ἀνθρωπότητα μὲ τὴν πνευματικὴ μαγαρισιά, καὶ νὰ τὴν σύρει στὴν ἀπώλεια… Ὁ ἀγώνας καὶ ἡ ἔννοια τῶν ἡρωικῶν ἀνθρώπων τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπανάστασης, ἦταν νὰ μὴν φραγκέψουν οἱ Ἕλληνες! Ἡ Μητέρα Ἐκκλησία στάθηκε “Μάνα” τοῦ Γένους! Οἱ Ἕλληνες ἦταν ὑπόδουλοι στοὺς Τούρκους, οἱ ὁποῖοι πίεζαν ἀσφυκτικὰ τὸ Πατριαρχεῖο νὰ κρατήσουν τοὺς Φράγκους μακριά, κάτι ποὺ πρωτίστως ἦταν καὶ ἡ ἀπόλυτη προτεραιότητα τῶν Ἑλλήνων, στὴν ἀνθενωτικὴ γραμμή τους μὲ τὴν Δύση! Ἡ Εὐρώπη γνώριζε ὅτι ἄν ἔπλητταν τὴν Ἐθναρχία, ποὺ ἦταν ἡ συνέχεια τῆς Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας, θὰ διαλυόταν καὶ τὸ Ῥωμαίικο! Ἡ Ἐθναρχία ἦταν τὸ βασικὸ ἐμπόδιο γιὰ τὴν ἅλωση τῶν ψυχῶν τῶν Ἑλλήνων, τὸ βασικὸ μειονέκτημα τῶν ὀποίων ἦταν ἡ εὐπιστία στοὺς καταφαντασίαν φιλλέληνες…».

Ἁπλώθηκε σιωπή. Ὅταν ἀποκαλύπτονται τὰ ψέματα ποὺ ὑποθάλπουμε, γιὰ νὰ τὰ ἀποβάλλουμε, χρειάζεται νὰ δείχνουμε θέληση. «Γιαγιά, ὁ κόσμος πιστεύει ὅτι μὲ τὴν βαθειὰ γνώση τῶν διδαγμάτων τῆς Γαλλικῆς Ἐπανάστασης, θὰ βγεῖ ἀπὸ τὸ χάος ποὺ βρισκόμαστε…».

«Ἐπειδὴ γίναμε ὅλοι “λεβαντίνοι”, Σπύρο μου! Ἔτσι ἔλεγαν οἱ πρόγονοί μας τοὺς γραικύλους, ὅσους εἶχαν μειωμένη ἑθνικὴ συνείδηση λόγῳ ὁρμητικῶν εὐρωπαϊκῶν ἐπιδράσεων. Ἐπιπλέον, τώρα γίναμε καὶ εὐρωλάγνοι! Τὸ σχέδιο ὅμως τοῦ Ναπολέοντα Βοναπάρτη ἦταν ὁ ἀφανισμὸς τῆς Ῥωμαιοσύνης ἀπὸ Δύση καὶ Ἀνατολή! Αὐτὸς “ἔθαψε” τὴν Ἑλληνικὴ Ἐπανάσταση! Ὅταν ἦρθε ἐδῶ σὲ ἐμᾶς, τότε ποὺ κατέλαβε τὰ Ἰόνια Νησιά, οἱ Ἕλληνες τὸν ὑποδέχτηκαν ὡς ἐλευθερωτὴ ἀπὸ τὸν Τούρκο τύραννο, γιὰ τὸ ἀνεξίθρησκο πνεῦμα ποὺ δήλωνε ὅτι πρέσβευε. Ὅμως ἡ ἵδρυση τῶν μυστικῶν ἑνώσεων καὶ οἱ ἰδέες γιὰ ἀναβίωση τῆς εἰδωλολατρίας, ἔδειξαν τὶς πραγματικὲς προθέσεις τῶν Φράγκων, ποὺ ἤθελαν νὰ μᾶς “βοηθήσουν” μόνο ὡς ἀπογόνους τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων, ποὺ ἦταν εἰδωλολάτρες… Ἡ χειραγώγηση τοῦ λαοῦ πρὸς τὴν πνευματικὴ ὑποδούλωση, μὲ τὴν ἐπιβολὴ τοῦ ἄνευ ὅρων ἐξευρωπαϊσμοῦ, καὶ ταυτόχρονα μὲ τὴν βία γιὰ ἀποστροφὴ πρὸς τὸ χριστιανικὸ Βυζάντιο, ἀποχρωμάτιζε σταθερὰ τὴν συνείδηση τοῦ Ῥωμαίικου! Στὴν Κεφαλλονιὰ καὶ τὴν Ζάκυνθο ἔβαλαν τὰ ἱερὰ λείψανα τοῦ ἁγίου Γερασίμου καὶ τοῦ ἁγίου Διονυσίου σὲ ἀποθήκες· ἡ δόλια ἀπόπειρνα νὰ κάνουν κι ἐδῶ στὴν Κέρκυρα τὸ ἴδιο, μὲ τὸ λείψανο τοῦ ἁγίου μας Σπυρίδωνα, μετέβαλε τὸ λαϊκὸ αἴσθημα σὲ ἀπογοήτευση καὶ ἀντιπάθεια γιὰ τοὺς Φράγκους! Τὰ Ἰόνια Νησιὰ πραγματικὰ κινδύνευσαν μὲ ἐκφράγκευση! Τὰ ἐπεκτατικὰ σχέδια τοῦ Βοναπάρτη ταυτίζονταν μὲ τὰ σχέδια τοῦ ἐθνομάχου Κοραὴ καὶ τῶν ὁμοίων του, καὶ τὸν Χριστομάχο πολιτισμὸ ποὺ ἀπαίτησαν νὰ μᾶς ἐπιβάλλουν! Ὁ στόχος τῆς Δύσης ἀπὸ παλιὰ ἦταν νὰ πλάσει τὸ πρότυπο τοῦ “τέλειου ἀνθρώπου”, ποὺ θὰ… “ἀντικαθιστοῦσε” τὸν Ἰησοῦ Χριστό, τὸν Ὁποῖο εἶχε “διώξει”! Τὸ βέβηλο στοίχημά της ἦταν νὰ “ἀλλάξει” ὁ Θεός, καὶ ὅχι ὁ ἄνθρωπος! Ἔτσι οἱ συνήγοροι τῆς ἀποστασίας, μὲ τὴν φιλοσοφία, τὴν πολιτική, τὴν τεχνοεπιστήμη καὶ τὴν “ἠθική” τους, ἔκαναν καὶ τοὺς Ἕλληνες νὰ πιστεύουν ὅτι θὰ “ἐλευθερωθοῦν”, λατρεύοντας τὸν ἑαυτό τους ὡς “ὑπεράνθρωπο”! Στὸν “ἀνώτερο ἄνθρωπο” δηλαδή, τὸν “ἀλάθητο”, ποὺ “ἔφτιαξαν” αὐτοὶ ἀπὸ μόνοι τους! Στὴν οὐσία ὅμως τοὺς ὑπέταξαν τὴν ψυχή, ἐπειδὴ ἔστρεψαν τὴν ὑπακοή τους πρὸς τοὺς ἀνθρώπους· τοὺς δίδαξαν τὴν Ἀνθρωπολατρεία τους, δηλαδὴ αὐτὸ ποὺ ἄλλοι ὀνομάζουν “Διαφωτισμό”!».

«Γιαγιά, ὁ Χριστὸς ἔβαλε “φυλάκια” καὶ στὰ τρία νησιά, τὸν ἅγιο Σπυρίδωνα, τὸν ἅγιο Γεράσιμο καὶ τὸν ἅγιο Διονύσιο, γιὰ νὰ κρατηθεῖ ἡ πίστη μας ἀναλλοίωτη!», εἶπα ἐγώ. «Εἰδικὰ ὁ ἅγιος Σπυρίδωνας, ποὺ ἔχει σώσει τόσες φορὲς τὸ νησί μας, περπατάει ἀνάμεσά μας! Πόσοι ξέρουν ὅτι ὑπάρχουν φορὲς ποὺ στὴν λάρνακά του, τὸ κλειδὶ δὲν μπορεῖ νὰ ἀνοίξει τὴν κλειραριὰ τῆς θήκης; Οἱ ἱερεῖς καταλαβαίνουν ὅτι ὁ ἅγιος λείπει, κι αὐτὸ φαίνεται καὶ ἀπὸ τὴν φθορὰ τῶν ρούχων καὶ τῶν παπουτσιῶν του, ποὺ τοῦ τὰ ἀλλάζουν κάθε τόσο! Οὔτε οἱ βιοφυσικοὶ καὶ βιοχημικοὶ ποὺ ἦρθαν γιὰ νὰ μελετήσουν τὴν σταθερὴ θερμοκρασία τοῦ λειψάνου του στους 36,6^ο, δὲν μπόρεσαν νὰ δώσουν κάποια λογικὴ ἐξήγηση, πόσο μᾶλλον γιὰ τὸ μεγάλωμα τῶν μαλλιῶν καὶ τῶν νυχιῶν του! Τὸ εἶπαν καὶ μόνοι τους, ὅτι πρόκειται γιὰ θαῦμα! Μάλλον ἔτσι ἐπιβιώνουμε καὶ ἐμεῖς ὡς λαός, ἀπὸ τὴν θαυματουργικὴ ἐπέμβαση τῆς Χάριτος τοῦ Χριστοῦ!».

«Ὁ Κύριος εἶναι πάντα δίπλα μας, ἀρκεῖ κι ἐμεῖς νὰ μὴν κάνουμε βῆμα ἀπὸ κοντά Του! Ὅπως τότε, τὸν 18^ο αἰῶνα, ποὺ οἱ φωτισμένοι Ἀγιορεῖτες Πατέρες ἀντιπαρατάχθηκαν κι ἐκεῖνοι στὴν ἐκφραγκευμένη Δύση, κατηχώντας τὸ ἑλληνορθόδοξο πλήρωμα. Ὑπερασπιστὲς καὶ συνεχιστὲς τῆς Πατερικῆς Παράδοσης, διέθεταν ἀκμαῖο ῥωμαίικο φρόνημα καὶ ἡσυχαστικὴ ἐμπειρία, ποὺ τοὺς ἐπέτρεπε νὰ ἀντιλαμβάνονται τὶς παγίδες τῶν ἄφρονων ἰδεῶν ποὺ ἔξορμοῦσαν ἀπὸ τὴν Εὐρώπη. Ἡ ἐπίμοχθη κινητικότητα γιὰ τὴν συντονισμένη ἀντίδραση στὴν πνευματικὴ ἀλλοτρίωση ἀπὸ τὸν ἐκδυτικισμό, ἔφερε στὸ Ἅγιο Ὄρος τὴν Φιλοκαλικὴ Ἀναγέννηση*, ποὺ ἐγγυόταν τὴν συνέχιση τῆς ἀποστολικότητάς του!».

«Γιαγιά, τί σημαίνει ὅτι ἡ καρδιά τοῦ Ἕλληνα εἶναι ἑλληνική, ἀλλὰ τὸ μυαλό του δυτικό; Γι’ αὐτὸ δὲν μποροῦμε νὰ προκόψουμε; Ἐπειδὴ εἴμαστε διχασμένοι ἐσωτερικά;». Ῥώτησα τὴν γιαγιά, ἀναζητώντας περισσότερα στοιχεῖα γιὰ τὸ ψυχικὸ “παράσιτο” ποὺ ἔβλεπα νὰ βασιλεύει καθημερινὰ στὸ σαλόνι μου.

«Ὅταν μοῦ ἔλεγε ὁ Κάλλιστος γιὰ τὴν ἀπατηλὴ συνθηματολογία τῆς Γαλλικῆς Ἐπανάστασης, συγκράτησα πὼς ἡ ὑποτιθέμενη “ἐλευθερία” ποὺ φώναζαν οἱ Φράγκοι ἀστοὶ ὅτι ἀπαιτοῦσαν, εἶχε δόλο! Σκότωσαν τὸν βασιλιά τους, ὄχι ἐπειδὴ ἤθελαν νὰ ἐλευθερωθοῦν ἀπὸ τὴν ἀπολυταρχία του, ἀλλὰ ἐπειδὴ οἱ ἀστοὶ ἤθελαν νὰ πάρουν ἐκεῖνοι τὴν ἐξουσία, καὶ νὰ ἀσκήσουν τὴν δική τους ἀπολυταρχία στὸν λάο! Γιὰ νὰ ἀλλάξει ἁπλῶς χέρια ἡ τυραννία, αὐτὸ κόστισε στὸν λαὸ χιλιάδες ζωές! Ἡ ἀριστοκρατία τῆς “εὐγενοῦς” καταγωγῆς ἀντικαταστάθηκε ἀπὸ τὴν ἀριστοκρατία τοῦ πλούτου! Ὅλο τὸ κομμάτι τῆς νεοφανοῦς ἰδελογίας περὶ ἐλευθερίας -ἰσότητας – ἀδελφοσύνης, ἦταν προπέτασμα λογικοφανοῦς καπνοῦ, ποὺ δικαιολογοῦσε ΚΑΘΕ παραβίαση τῆς ἀνθρώπινης εὐπρέπειας! Ἦταν ἡ παραπλανητικὴ ἰδεολογία ποὺ οἱ “μορφωμένοι” ἀστοὶ “μοιράστηκαν” μὲ τὸν ἀφελὴ λαό, δίνοντάς του τὴν ὑπόσχεση ὅτι θὰ τοῦ χάριζαν τὴν… δημοκρατία! Ἔτσι πέτυχαν νὰ τὸν ποδηγετήσουν “μὲ τὴν συγκατάθεσή του”! Αὐτὸς εἶναι ὁ ὀρθολογισμὸς ποὺ “πάθαμε” κι ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες, καὶ ψάχνουμε γιὰ τὴν ποσότητα τῆς γνώσης, χωρὶς νὰ λαμβάνουμε κὰν ὑπόψιν τὴν ποιότητά της! Δυστυχῶς, ἐδῶ καὶ δύο αἰῶνες, μέσα στὰ σπλάχνα μας φλέγεται ἡ σύγκρουση τῶν πολέμιων ἰδεῶν, μὲ τὴν Παράδοσή μας! Ὡστόστο, μέσα στὴν καρδιά μας διατηροῦμε ἀκόμα ἕνα κομμάτι της “πατροπαράδοτο”, ποὺ λέγεται ἑλληνικὸ φιλότιμο! Μόλις “πάρει στροφὴ” αὐτό, τότε μὲ τὴν μία ὁ ὀρθολογισμὸς γίνεται ἀξιοπρέπεια!».

«Στὴν Ἱστορία μαθαίνουμε ὅτι ὁ Κοραὴς πίστευε στὴν μετακένωση, δηλαδή, ὅτι ἐφ’ ὅσων ἡ Δυτικὴ Εὐρώπη ἀνέπτυξε τὸν “πολιτισμό της” πάνω στὶς ἀρχαιοελληνικὲς ἰδέες, ἦταν “δίκαιο” αὐτὲς οἱ ἰδέες νὰ ἐπέστρεφαν πάλι σὲ ἐμᾶς, ὥστε νὰ μὴν μέναμε… ὀπιστοδρομικοί!». Ἡ Μανταλένα, μᾶς κοίταξε μὲ νόημα.

«Ἡ Πίστη μας, Μανταλένα μου, εἶναι ἡ νοητὴ πατρίδα μας! Ὅπου βλάστησε ἡ Ὀρθοδοξία χάρισε στοὺς λαοὺς τὴν εὐλογία καὶ τὴν σωτηρία, ὅμως ὑπέστη ἀλλοίωση, καὶ φταῖμε ὅλοι μας! Αὐτὸ δὲν πρέπει νὰ βγεῖ ἀπὸ τὸ μυαλό μας! Ἡ ΜΕΤΑΚΕΝΩΣΗ ΗΤΑΝ ΑΡΠΑΓΗ ΤΗΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΑΤΡΙΔΑΣ ΜΑΣ! Δηλαδή, πνευματικὴ αἰχμαλωσία! Ὅσο γιὰ τὴν ἰσότητα ποὺ ἀπασχολεῖ τοὺς δυτικούς, τὸ μόνο μέρος ποὺ μποροῦν νὰ τὴν βροῦν, εἶναι στὶς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων καὶ στὰ ὀρθόδοξα μοναστήρια! Ἡ ἐλευθερία ποὺ ὀνειρεύτηκαν οἱ ἀριστοκράτες τοῦ κεφαλαίου, εἶναι ὁ νόμος τῆς “ἐλευθερίας τους γιὰ ἁρπαγή”! Γονατίζοντας ὅμως ἐμεῖς στὰ πόδια τοῦ Χριστοῦ, ΜΟΝΟ ΖΗΤΑΜΕ! Ὁ Κύριος, ὁ Μέγας Ἐξουσιαστὴς ποὺ διοικεῖ τὸν κόσμο Του μὲ εὐσπλαχνία, ὄχι μόνο μᾶς εἶπε πὼς ἄν αἰτούμαστε, θὰ λαμβάνουμε αὐτὸ ποὺ ἔχουμε χρεία, ἀλλὰ μᾶς ἔδωσε τὴν ἄδεια νὰ ἐπιμένουμε στὴν προσευχή μας, καὶ μάλιστα νὰ κρούουμε, καὶ νὰ γνωρίζουμε ὅτι εἶναι πάντα δίπλα καὶ μᾶς ἀκούει!